CFP-professional helpt financiële keuzes te verbeteren

Geld knoeit met ons hoofd. We gaan er vaak minder rationeel mee om dan we zelf denken. Doordat mensen ook emoties kennen is het moeilijk om puur rationele keuzes te maken en is het risico groot dat foute geld- en beleggingsbeslissingen worden genomen met alle nadelige gevolgen van dien.

We zijn allemaal mensen en we maken allemaal fouten. We zijn allemaal emotioneel en stappen ook veelal in dezelfde valkuilen. Dit doen we trouwens zeker niet bewust. Er vinden duizenden processen per seconde plaats in onze hersenen. Onbewust zijn er verkeerde afspiegelingen van de werkelijkheid, mogelijke vooringenomenheden die betere geldbeslissingen in de weg staan, soms zelfs saboteren. Korte termijn versus in de toekomst denken, nu of voor later plannen.

Mogelijke vooringenomenheden

Herken je een van de volgende mogelijk vooringenomenheden in jouw eigen (financiële) leven?

Geldillusie:
veel mensen willen heel graag hun financiële doelen realiseren, maar overschatten vaak sterk de mate waarin dit ook feitelijk lukt. Het hebben van een spaarrekening voor de kinderen, betekent niet automatisch dat er in de toekomst voldoende geld is, zodat de kinderen ook voldoende geld hebben om te kunnen studeren. Dat komt om te beginnen door de geldillusie. Hierbij gaan veel mensen ervan uit dat het geld van vandaag hetzelfde waard is als het geld van vorig jaar of de jaren daarvoor. Maar dat is natuurlijk niet zo. Er is immers inflatie. Dit betekent dat er in de toekomst vaak meer geld nodig is om een doel ook werkelijk te realiseren.

Verliesaversie:
uit onderzoek blijkt dat verlies ongeveer twee keer zoveel meer pijn doet dan winst genot geeft. Een winst van 5% op de beleggingsportefeuille voelt als 5%, een verlies van 5% voelt als een verlies van 10%. Omdat de meeste mensen vooral luisteren naar hun gevoel, betekent dit ook dat zij bij voorkeur ervoor kiezen om hun geld te parkeren op een (renteloze) spaarrekening.

Spijtaversie:
dit speelt een rol als het gaat om beslissingen in winst- en verliessituaties. Het verschil met verliesaversie is subtiel en het mechanisme is misschien het beste te begrijpen aan de hand van een voorbeeld.

Aan proefpersonen werd de keuze voorgelegd welke situatie zij liever zouden willen meemaken. In situatie A sta je in een rij voor het theater en krijg je te horen dat jij, omdat je de duizendste bezoeker bent, een bedrag van € 100 ontvangt. In situatie B sta je in een rij voor het theater en krijgt de persoon in de rij vlak voor jou € 1.000 omdat deze de honderdduizendste bezoeker is. Jij krijgt als troostprijs € 150. Verreweg de meeste personen kiezen voor situatie A, hoewel ze bij B een groter bedrag krijgen. Maar in situatie B wordt het plezier over het ontvangen van € 150 overschaduwd door de spijt dat jij niet iets eerder van huis bent gegaan. Spijtaversie wordt, naast verliesaversie, gebruikt om te verklaren waarom verliezende aandelen te lang worden vastgehouden. Een mens is moeilijk in staat om een besluit te nemen waar hij misschien spijt van krijgt. Het vooruitzicht van de spijt als de koersen toch weer gaan stijgen weerhoudt hem van een tijdige verkoop.

Mentaal boekhouden:
een voorbeeld hiervan is dat mensen hun inkomen verdelen in budgetten. Het is aangetoond dat diegenen die meer te besteden hebben minder letten op hun uitgavenpatroon, dan zij die minder inkomen en vermogen hebben. Het fenomeen van mentaal boekhouden verklaart ook het verschijnsel dat dezelfde mensen zowel een lot in de loterij kopen, als een verzekering afsluiten. Zij zoeken dus enerzijds risico maar dekken zich anderzijds tegen risico in.

Zelfoverschatting:
de meeste mensen blijken de neiging te hebben om zichzelf te overschatten. Doorgaans vindt de meerderheid zich beter dan het gemiddelde. Zelfoverschatting leidt tot meer psychologische fouten. Mensen overschatten het overzicht op hun uitgaven, ze overschatten hoeveel ze nog kunnen uitgeven. Ze overschatten het gemak waarmee ze een lening later kunnen terugbetalen. Ze overschatten de juistheid van hun voorspellingen en het vermogen om in de toekomst te kijken. Een voorbeeld hiervan is dat sommigen klanten denken geen advies of ondersteuning nodig te hebben, zij denken het zelf beter te kunnen dan de rest.

Waarom kijken velen van ons eigenlijk naar zichzelf door een roze bril?
Het antwoord is eenvoudig: omdat het functioneel is en het de betreffende persoon een gelukkiger mens maakt. Zelfoverschatting is een positieve illusie die helpt om het ego te beschermen.

Een CFP-professional beschermt jou zo goed als mogelijk tegen zelfoverschatting en andere financiële vooroordelen. Dit is mogelijk doordat deze adviseur jou directe feedback geeft. Hoe meer directe feedback een adviseur aan jou geeft, hoe beter jij jouw eigen kwaliteiten kan inschatten. Ken jezelf, zeiden de oude Grieken al. Dit alles leidt uiteindelijk tot een beter persoonlijk financieel advies.

Wil jij ook jouw financiële keuzes verbeteren en de psychologie van geld in jouw voordeel laten werken, in plaats van in je nadeel? Neem dan contact op met een CFP-professional.